Phân loại 2 phương pháp đầu tư thụ động và chủ động

Có hai con đường trong đầu tư.

1. Con đường thứ nhất: Chậm, nhàm chán, không làm gì cả. 95% người thành công.
2. Con đường thứ hai: Nhanh, kích thích, đòi hỏi nhiều công sức. 10% người thành công.

Đoán xem đa số chọn con đường nào? Chắc chắn rồi, con đường thứ hai. Giờ hãy đoán xem họ thuộc nhóm nào? Đúng rồi, 90% còn lại.

Hai phương pháp đầu tư

Cá nhân tôi chia đầu tư thành 2 phương pháp: Chủ động và thụ động. Định nghĩa đơn giản:

1. Phương pháp thụ động: Mua tài sản và giữ thật lâu. Không quan tâm biến động giá ngắn hạn. Hưởng lợi từ xu hướng tăng giá dài hạn của tài sản. Thường kéo dài từ 3 năm tới vài chục năm.
2. Phương pháp chủ động: Mua bán liên tục để tận dụng biến động giá ngắn – trung hạn. Mua thấp bán cao trong vòng vài ngày, tuần hay vài tháng.

Sự phân chia phương pháp này không đơn giản dựa trên hành động của bạn: Mua bán ít hay nhiều, nắm giữ dài hay ngắn mà chủ yếu dựa trên cơ chế tạo ra lợi nhuận của từng phương pháp.

Phương pháp đầu tư thụ động

Sử dụng cơ chế tăng giá dài hạn của tài sản làm vũ khí, chỉ mua và nắm giữ. Bạn có thể tìm hiểu về cách thức cơ chế này vận hành ở đây: Nguyên nhân của tài sản tăng giá quá nhanh và quá cao so với giá trị.

Bài viết ở link đã lý giải đầy đủ cơ chế, cách nó vận hành và tạo ra lợi nhuận cho bạn. Tôi đưa thêm một số đặc điểm:

1. Hiệu suất (tốc độ) định kỳ thấp khi nhìn ngắn hạn (từ 9 – 15%/năm). Thậm chí không cảm thấy tác dụng khi nhìn trong 3 – 4 năm. Đây không phải tốc độ thấp trong dài hạn, nhưng nó thực sự thiếu ấn tượng khi bạn cần đột phá nhanh. Vàng X50 trong 25 năm, rất khủng khiếp cũng chỉ đạt lãi suất lũy kế trung bình 16.9% (CAGR).
2. Chi phí công sức: Rất thấp, đương nhiên rồi. Khi bạn coi nó là tài sản, có giá trị và chỉ nắm giữ để thời gian là vũ khí tạo ra lợi nhuận. Gần như không tốn thời gian hằng ngày cho hoạt động đầu tư.
3. Chuyên môn yêu cầu: Kiến thức cũng yêu cầu cực thấp, chỉ cần 1 chút để chọn tài sản tốt là đủ.
4. Xác suất thắng: Rất cao, ngay cả khi “đu đỉnh”. Chỉ cần chọn đúng tài sản đích thực (Vàng, BĐS tốt, Index Ck hay Công ty đỷ tốt).

Ví dụ: Mua 1 BĐS tốt, nắm giữ nó sau 25 năm đạt con số rất ấn tượng. Dù năm nào cũng thấy nó khá lì và trầm, thậm chí chán không buồn quan tâm.

Phương pháp đầu tư chủ động

Cơ chế tạo ra lợi nhuận: Dựa trên sự chênh lệch kỳ vọng để tạo ra lợi nhuận. Chúng đến từ việc mua khi người khác sợ hãi (kỳ vọng thấp), mua khi người khác không quan tâm (kỳ vọng trung bình) và bán ra khi người khác hứng thú (kỳ vọng cao), hoặc rất tham lam (kỳ vọng điên rồ).

Sự biến đổi kỳ vọng này đến từ: Tin tức, các loại chính sách, báo cáo.

1. Hiệu suất lý thuyết: Không giới hạn, lên tới vài chục tới cả trăm % mỗi năm. Hiệu suất thực tế: 30 – 40%+ với nhóm rất giỏi, -20% (lỗ) tới 5% với nhóm phổ biến, chiếm 80%.
2. Chi phí công sức: Rất nhiều, phải theo dõi thị trường thường xuyên (3-8 giờ/ngày = 1,250 giờ/năm), bám sát chính sách, phân tích kỹ lưỡng.
3. Chuyên môn yêu cầu: Cao – rất cao. Cần: Kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, bản lĩnh, kỷ luật.
4. Xác suất thắng: Biến đổi theo theo mục tiêu lợi nhuận cuối. Sau nhiều năm kinh nghiệm, đa số thua phương pháp thụ động. Chủ yếu là lãi nhỏ hơn đáng kể và lỗ. Chỉ khoảng 5 – 10% đạt được hiệu suất thực sự đáng kể, tạo ra tốc độ xuất sắc.

Ví dụ cụ thể:

1. FED hạ lãi suất → Kỳ vọng tâm lý thị trường hưng phấn, dòng tiền tăng → Mua trước → Bán sau khi giá tăng 10%
2. Công ty báo lãi vượt kỳ vọng → Giá tăng vọt trong 1-2 ngày → Kiếm nhanh 15-20%

So sánh 2 phương pháp

ROI kỳ vọng: Tiềm năng vs Thực tế

Lý thuyết:

1. Chủ động: 40-300%/năm (nếu giỏi)
2. Thụ động: 8-15%/năm

Thực tế:

1. Chủ động: 10% trader đạt 30-40%/năm, 90% còn lại từ -20% đến +5%/năm
2. Thụ động: 95% người đạt 8-15%/năm

Dữ liệu thực tế từ nghiên cứu

Dalbar Study (1984-2023):

1. S&P 500 (thụ động): +10.2%/năm
2. Nhà đầu tư trung bình (chủ động): +3.7%/năm

Lý do chênh lệch: Mua khi FOMO (đỉnh), bán khi panic (đáy)

Vanguard Study:

82% quỹ chủ động (do chuyên gia quản lý fulltime) THUA index thụ động sau 15 năm

Berkshire Bet của Warren Buffett (2008-2017):

1. S&P 500 (thụ động): +7.1%/năm
2. 5 quỹ hedge fund (chủ động): Trung bình +2.2%/năm

Sự thật cay đắng: Ngay cả chuyên gia fulltime cũng thua thụ động trong dài hạn

Kết luận so sánh

Có nhiều sự khác biệt qua các đặc điểm phía trên, nhưng mấu chốt nhất là: Tốc độ và tỉ lệ thành công, chúng tỉ lệ nghịch với nhau, đương nhiên.

Lợi nhuận đột biến là lí do duy nhất bạn cần để chọn phương pháp chủ động. Bạn sẽ phải trả giá:

Tỉ lệ thành công thấp, như đã nói ở trên. Khi theo đuổi con đường chủ động cần hiểu rằng nó chưa chắc thành công.

Một điểm yếu chết người của đầu tư chủ động là thời gian. Món quà mà thượng để ban công bằng cho mọi người, ai cũng chỉ có vài chục năm để sống một cách đúng nghĩa. Tốn thời gian đồng nghĩa với bạn mất 2 thứ:

1. Số năm hưởng thụ cuộc đời
2. Cơ hội học tập, nghiên cứu, phát triển và thăng tiến công việc của bản thân hay lĩnh vực khác.

Như vậy nếu theo con đường chủ động, bạn nhất định phải học đầy đủ để đảm bảo thành công. Bởi cái giá của nó quá đắt, đắt tới mức không thể hời hợt, hãy sống có trách nhiệm với tiền bạc và cuộc đời quý giá này.

Cũng không có nghĩa là bạn không nên theo phương pháp chủ động, nó phụ thuộc vào: Bạn có gì (kiến thức, kỹ năng), và bạn muốn gì (mục tiêu). Thụ động đủ giúp bạn không nghèo khó, thậm chí đủ khá. Nhưng rất đột phá thì thụ động là chưa đủ. Giữ 1 – 2 BĐS, ít vàng hay BTC có thể giúp bạn có một tài sản tạm ổn trong cuộc đời, nhưng không đủ để bạn thành 5%, 3% của xã hội này, dù giá của nó có tăng tới đâu.

Con đường cá nhân

Có rất nhiều người hỏi riêng tôi về đầu tư. Đương nhiên câu trả lời của tôi khá đơn giản: Chọn một tài sản tốt (thường tôi gợi ý cổ phiếu) rồi giữ đó. Chỉ cần hiểu nó là tài sản đúng nghĩa là nắm giữ được. Đó là con đường thụ động, chúng hiệu quả và khả thi trong thực hành.

Còn chủ động, chúng không thể giải thích qua vài dòng chat. Nó là hệ thống kiến thức bài bản, ít cũng là 6 tháng để hiểu và 2 năm để ứng dụng cơ bản, 5 năm để rèn thành quy trình tạm ổn. Gian khổ, nhưng cái đích của nó xứng đáng hơn nhiều.

Về cá nhân bạn, hãy tự soi lại mình:

1. Bạn muốn gì? Mục tiêu về tiền bạc thật rõ ràng. Bởi thụ động dễ nhưng cần thời gian để cơ chế phản ánh vào giá. Liệu bạn có sẵn sàng chờ 20 năm để đổi lấy sự an nhàn sau đó? Hay bạn chỉ muốn 3 – 5 năm đạt thành quả gì đó rồi bắt đầu hưởng thụ cơ bản ngay?
2. Bạn có gì? Kỹ năng – kiến thức tới đâu là câu trả lời cho việc có nên tham gia vào đầu tư chủ động không. Nó càng ít thì càng chỉ nên thụ động, bởi nếu không bạn chắc chắn thua hiệu suất trung bình, nếu không muốn nói đến thua lỗ.
3. Bạn có coi đầu tư như một công việc chuyên nghiệp không? Phải dành nhiều thời gian, công sức, tâm trí và nhiều thứ phải bỏ ra.

Con đường cho đại đa số: Lao động, tiết kiệm – sáng tạo và tích lũy. Dùng nó mua tài sản dần (con đường thụ động), sau đó hưởng sự đền đáp của cơ chế tài sản tăng giá, an nhàn ở tuổi già.

Lộ trình phân bổ theo giai đoạn

Không có một tỉ lệ cố định nào. Phân bổ thay đổi theo giai đoạn phát triển:

Giai đoạn 1 – Vốn nhỏ, mới bắt đầu (0-3 năm):

1. 70-80% thụ động (nền tảng an toàn)
2. 20-30% chủ động (học hỏi, thử nghiệm, “học phí”)

Mục tiêu: Tích lũy kiến thức và kinh nghiệm thực chiến. Phần thụ động đảm bảo bạn không mất hết vốn khi học.

Giai đoạn 2 – Đã có kiến thức, hệ thống hóa (3-7 năm):

1. 30-40% thụ động (dự phòng)
2. 60-70% chủ động (khai thác tối đa khi đã có hệ thống)

Mục tiêu: Tối ưu tốc độ tăng trưởng. Đây là giai đoạn bạn đã chứng minh được khả năng thắng ổn định 3+ năm, có hệ thống rõ ràng và kỷ luật vững.

Giai đoạn 3 – Tài sản lớn, vượt ngưỡng quản lý (10+ năm – tùy người):

1. 70 – 80% thụ động (bảo toàn và tăng trưởng ổn định)
2. 20 – 30% chủ động (kiếm thêm, giải trí nhưng vẫn ra tiền khi hệ thống đã tốt)

Mục tiêu: Khi tài sản đã đủ lớn, việc quản lý chủ động trở nên quá tốn kém về thời gian và công sức. Đồng thời, vấn đề thanh khoản, biến động giá, tâm lý và áp lực khi giao dịch chủ động đã rất khác. Lúc này, nắm giữ và hưởng thụ cuộc sống quan trọng hơn.

Lưu ý quan trọng:

Chỉ chuyển sang giai đoạn 2 khi bạn THỰC SỰ đã thắng ổn định 3+ năm. Nếu không, ở lại giai đoạn 1 hoặc chuyển hẳn sang 90% thụ động. Giai đoạn 3 không phải do tuổi tác mà do quy mô tài sản và khả năng quản lý của bạn.

Lời kết

Nhớ nhé: Không phải chọn phương pháp nào “tốt hơn”. Mà là chọn phương pháp bạn có khả năng thực thi. Đa số người thất bại không phải vì chọn sai phương pháp, mà vì chọn phương pháp không phù hợp với khả năng của mình.