Sau tự kinh doanh và cũng không thích đầu tư chứng khoán, một con đường khác vẫn có thể tạo ra tăng trưởng vượt trội nếu đi đúng hướng – đó là đầu cơ.
Đầu cơ là gì?
Nội dung
Đầu cơ không phải là việc mua tài sản “vô giá trị”. Ngược lại, nhiều tài sản có giá trị thật – đất, vàng, cổ phiếu, Bitcoin – đều có thể trở thành công cụ đầu cơ, nếu mục đích nắm giữ là để bán lại khi giá tăng.
Không nhất thiết tài sản đó phải vô dụng. Vấn đề nằm ở động cơ – không phải bản chất tài sản.
Bạn mua đất không phải để xây nhà hay sản xuất. Bạn giữ vàng không vì cần kim loại quý. Bạn ôm BTC không dùng để thanh toán. Nếu mục tiêu là bán lại với giá cao hơn, thì đó chính là đầu cơ. Sự khác nhau ở đây chính là:
Mục đích khi bạn mua tài sản, không phải loại tài sản là gì
Đầu cơ không xấu
Đầu cơ chỉ trở nên tiêu cực khi đi kèm với tâm lý cầu may, thiếu hiểu biết, hoặc chấp nhận rủi ro mù quáng. Hay như người ta gọi là “cầu cơ”.
- Cầu cơ: Đầu cơ không có kế hoạch, chạy theo đám đông, phó mặc cho may rủi.
- Đầu cơ đúng cách: Có chiến lược, hiểu chu kỳ, biết tâm lý thị trường và biết khi nào nên rút lui.
Giống như dao: dao sắc có thể cứu người hoặc gây thương tích. Đầu cơ là công cụ. Tốt hay xấu nằm ở cách dùng – không phải bản chất của nó.
Thực ra, đầu cơ hay đầu tư không quan trọng bằng việc bạn có tính toán để tạo ra lợi nhuận hay không.
Nếu bạn mua đúng, giữ đúng, và bán đúng. Dù gọi đó là đầu cơ hay đầu tư, kết quả vẫn là tài sản của bạn tăng lên. Đó mới là điều đáng quan tâm. Và thường người ta thường gọi là: Đầu tư vàng, bitcoin, lướt sóng Ck, BĐS. Thực chất, chúng đều nằm trong nhóm đầu cơ. Xấu hay không? Đương nhiên không, tốt là khác.
Khả năng hấp thụ vốn lớn
Giống như chứng khoán, các thị trường đầu cơ như bất động sản, vàng, crypto… có khả năng hấp thụ dòng tiền rất lớn. Nó cũng không yêu cầu cấu trúc vận hành như doanh nghiệp, mở 1 cửa hàng 2 tỷ đau phức tạp hơn bỏ 2 tỷ mua vàng khá nhiều.
Bạn có thể rót hàng trăm tỷ vào một lô đất, vài ngàn tỷ vào BTC hay vàng – vẫn dễ dàng giải ngân. Đây là yếu tố đầu tiên giúp đầu cơ phù hợp với nguyên tắc của lãi kép: phải chứa được lượng vốn lớn.
Cơ chế tăng giá của đầu cơ
Không giống chứng khoán, đầu cơ không có phần lợi nhuận nội tại phản ánh vào giá trị. Nhưng đổi lại, nó có trọn vẹn hai động lực tăng giá rất mạnh:
- Kỳ vọng thị trường: Dòng tiền đổ vào vàng khi có chiến tranh. Vào đất khi có quy hoạch. Vào BTC khi có halving hay in tiền. Những kỳ vọng này tạo sóng giá mạnh và rõ ràng.
- Hấp thụ lạm phát: Trong dài hạn, lạm phát đều đặn mỗi năm sẽ dần tích vào giá tài sản. Đất ở Hà Nội tăng đều suốt 20 năm không cần cú sốc nào. Vàng tăng ~8 lần sau 2 thập kỷ.
- Lạm phát cục bộ lớn: Khi có biến động như chiến tranh, khủng hoảng, cú sốc tiền tệ – giá tài sản có thể bùng nổ trong thời gian rất ngắn, tạo nên cú nhảy cực lớn mà các kênh khác không kịp phản ứng.
Trong một số bối cảnh đặc biệt, chính đầu cơ mới là con đường hiệu quả nhất để giữ tài sản và tạo lợi nhuận – hơn cả kinh doanh hay đầu tư cổ phiếu.
So với chứng khoán
Chứng khoán có một cơ chế tăng giá riêng biệt mà đầu cơ không có: giá trị nội tại từ lợi nhuận doanh nghiệp.
- Lợi nhuận giữ lại làm tăng giá trị sổ sách, và giá cổ phiếu phản ánh điều đó.
- Chứng khoán cũng được hưởng kỳ vọng và hấp thụ lạm phát – giống các kênh đầu cơ.
Do đó, về bản chất:
Chứng khoán có ba động lực tăng giá. Đầu cơ chỉ có hai. Nên về dài hạn, chứng khoán bền hơn, đáng tin hơn.
Khi bạn lướt sóng cổ phiếu (vài tháng chứ đừng nói vài ngày, tuần), bạn không được hướng phần lợi nhuận từ doanh nghiệp thực sự tạo ra và tích lũy. Lúc này dù đầu tư chứng khoán nhưng bạn là đầu cơ thuần túy. Và nó không có gì khác biệt với các kênh đầu cơ khác.
Tuy nhiên, trong chu kỳ đặc biệt – đầu cơ lại vượt trội. Ví dụ:
Giai đoạn 2007–2010: đất nền tăng 4–5 lần chỉ trong vài năm, nhiều doanh nghiệp lại phá sản vì khủng hoảng.
Giữ đúng tài sản đầu cơ, đúng thời điểm – có thể hiệu quả hơn mọi chiến lược khác. Kể cả giữ không đúng, nhưng chọn tài sản đầu cơ tốt, bạn cũng phòng thủ tốt trước lạm phát, thứ mặc định có ở 1 nền kinh tế phát triển.
Lũy kế chỉ xảy ra khi bạn giữ đủ lâu
Dù gọi là đầu cơ, nhưng nếu bạn chỉ giữ tài sản vài tháng, không thể hình thành lãi kép.
Lãi kép không đến từ việc “làm tốt 1 lần”, mà từ khả năng “giữ đủ lâu – để hưởng trọn những pha bùng nổ và tích lũy âm thầm trước đó”.
Những tài sản như bất động sản, vàng, chứng khoán hay Bitcoin đều có một điểm chung: chúng tạo cảm giác an toàn. Cảm giác đủ vững để bạn không bán vội. Và chính cảm giác an toàn này giúp bạn giữ lâu hơn những gì mình tưởng.
Giữ lâu, thì sẽ có lúc gặp sóng lớn. Gặp chu kỳ bơm tiền, cú sốc chính trị, kỳ vọng thị trường. Giá sẽ tăng đột phá. Cộng thêm phần lạm phát tích lũy âm thầm nhiều năm trước đó – bạn đạt được kết quả vượt xa kỳ vọng.
Và rồi, khi chia đều ra theo thời gian – bạn nhận ra mình đã có được lãi kép một cách tự nhiên. Không cần “thực hành lãi kép” như sách vở. Chỉ cần giữ đúng thứ – và giữ đủ lâu. Và bạn cũng có thể dùng nó để tạo ra lãi kép một cách chủ động, bằng các giao dịch có lãi theo kế hoạch.
Hoài Phong